آشنایی با تجهیزات سرور: بررسی کامل اجزای سرور و کاربردهای آن‌ها

پردازنده (CPU):

مغز سرور که وظیفه پردازش داده‌ها و اجرای دستورات را بر عهده دارد. معمولاً سرورها از پردازنده‌های قدرتمند با چند هسته استفاده می‌کنند. پردازنده‌های سرور از نظر معماری، تعداد هسته‌ها، توان پردازشی، و مصرف انرژی با پردازنده‌های معمولی تفاوت دارند و بر اساس نیازهای سرورهای مختلف طراحی می‌شوند. در ادامه، انواع پردازنده‌های سروری و کاربرد هر کدام آورده شده است:

۱. پردازنده‌های اینتل زئون (Intel Xeon)

• شرح: پردازنده‌های Intel Xeon از شناخته‌شده‌ترین پردازنده‌های سروری در بازار هستند. این پردازنده‌ها از تعداد زیادی هسته برخوردارند، توان مصرفی بالاتری دارند، و با فناوری‌هایی مانند Hyper-Threading و Intel Turbo Boost عرضه می‌شوند. این پردازنده‌ها قابلیت پشتیبانی از حافظه ECC را دارند که احتمال خطاهای حافظه را کاهش می‌دهد.
• کاربرد: مناسب برای سرورهای با کارایی بالا، مانند سرورهای وب، دیتابیس‌ها، سرورهای برنامه‌های کاربردی (Application Servers)، و دیتاسنترهایی که نیاز به پردازش‌های سنگین دارند.

۲. پردازنده‌های AMD EPYC

• شرح: پردازنده‌های AMD EPYC به دلیل عملکرد قوی و تعداد هسته‌های بیشتر نسبت به اینتل زئون‌ها شناخته می‌شوند. این پردازنده‌ها در زمینه‌هایی که نیاز به پردازش موازی دارند (مانند مجازی‌سازی و محاسبات ابری) بسیار کارآمد هستند. AMD EPYC همچنین از فناوری SMT (Simultaneous Multithreading) و حافظه ECC پشتیبانی می‌کند.
• کاربرد: مناسب برای دیتاسنترها، سرورهای مجازی‌سازی (Hypervisor)، سرورهای ابری، و مواردی که به پردازش همزمان زیادی نیاز دارند.

۳. پردازنده‌های اینتل اتم (Intel Atom)

• شرح: پردازنده‌های Intel Atom معمولاً کم مصرف هستند و از توان پردازشی کمتری نسبت به Xeon و EPYC برخوردارند. این پردازنده‌ها برای سرورهای کوچک و کاربردهایی که نیاز به پردازش بالا ندارند طراحی شده‌اند.
• کاربرد: مناسب برای سرورهای کم‌مصرف و سرورهای ساده‌ی ذخیره‌سازی (NAS)، سیستم‌های IOT، و سرورهای خانگی کوچک (Home Servers).

۴. پردازنده‌های ARM

• شرح: پردازنده‌های ARM به دلیل مصرف انرژی بسیار پایین و قیمت مقرون‌به‌صرفه شناخته می‌شوند. این پردازنده‌ها با تمرکز بر کارایی در ازای مصرف کم انرژی طراحی شده‌اند و به‌طور فزاینده‌ای در دیتاسنترهای ابری و پردازش موازی استفاده می‌شوند. برخی از نسخه‌های قدرتمند ARM، مانند ARM Neoverse، در دیتاسنترها کاربرد پیدا کرده‌اند.
• کاربرد: مناسب برای سرورهای پردازش ابری کم‌مصرف و محیط‌هایی که به پردازش‌های موازی زیادی نیاز دارند، مانند سرورهای CDN و سرویس‌های استریم.

۵. پردازنده‌های IBM Power (PowerPC)

• شرح: پردازنده‌های IBM Power به‌طور ویژه برای کاربردهای محاسباتی سطح بالا طراحی شده‌اند و از توانایی پردازش موازی و تحلیل‌های سنگین برخوردارند. این پردازنده‌ها در سیستم‌های IBM و برای کاربردهای تجاری بزرگ و پردازش‌های کلان‌داده استفاده می‌شوند.
• کاربرد: مناسب برای سرورهای محاسبات علمی و تحلیل داده‌های کلان (Big Data)، سیستم‌های بانکی، و برنامه‌های تجاری با حجم بالا مانند SAP.

۶. پردازنده‌های کوالکام سنترک (Qualcomm Centriq)

• شرح: کوالکام سنترک پردازنده‌های ARM را برای سرورهای مقیاس بالا (Hyperscale) طراحی کرده است. این پردازنده‌ها دارای تعداد زیادی هسته هستند و مصرف انرژی بسیار پایینی دارند، که آنها را برای دیتاسنترهای بزرگ و بهینه‌سازی‌های مصرف انرژی مناسب می‌سازد.
• کاربرد: مناسب برای دیتاسنترهای مقیاس بالا (Hyperscale Datacenters) و پردازش‌های ابری که نیاز به مصرف کم انرژی و پردازش همزمان بالا دارند.

۷. پردازنده‌های سفارشی (Custom Processors)

• شرح: برخی از شرکت‌های بزرگ مانند آمازون (AWS Graviton) و گوگل از پردازنده‌های سفارشی مبتنی بر معماری ARM یا دیگر فناوری‌ها استفاده می‌کنند که برای نیازهای خاص آنها طراحی شده‌اند. این پردازنده‌ها معمولاً به‌طور اختصاصی برای پردازش ابری و بهینه‌سازی مصرف انرژی و هزینه طراحی می‌شوند.
• کاربرد: مناسب برای سرورهای ابری و سرویس‌های خاص که به‌طور ویژه برای بهینه‌سازی پردازش‌های خاص در شرکت‌های بزرگ طراحی شده‌اند.

انتخاب پردازنده سرور بستگی به نیازهای کاربردی و سطح پردازش مورد انتظار دارد. به‌طور کلی:

• پردازنده‌های Intel Xeon و AMD EPYC برای کاربردهای سنگین و محیط‌های پردازشی بزرگ مناسب هستند.
• پردازنده‌های Intel Atom و ARM برای سرورهای سبک و نیازهای پردازشی کم به کار می‌روند.
• پردازنده‌های IBM Power و پردازنده‌های سفارشی برای کاربردهای خاص و بزرگ‌ترین محیط‌های پردازشی طراحی شده‌اند.

حافظه اصلی (RAM):

حافظه رم (RAM) یکی از اجزای حیاتی در سرور است که به‌عنوان حافظه اصلی، نقش مهمی در اجرای سریع دستورات و پردازش داده‌ها دارد. رم در سرورها داده‌هایی که به‌طور موقت مورد نیاز پردازنده هستند را ذخیره می‌کند تا به آن‌ها سریع دسترسی داشته باشد. این حافظه برای بهبود سرعت پردازش و افزایش کارایی کلی سرور بسیار مهم است. هرچه ظرفیت و سرعت رم بالاتر باشد، سرور می‌تواند عملیات پیچیده‌تری را به‌طور همزمان انجام دهد و برای اجرای برنامه‌های سنگین مناسب‌تر خواهد بود.

مدل‌های مختلف حافظه رم سرور

در سرورها، حافظه‌های رم انواع مختلفی دارند که با توجه به فناوری، سرعت و ظرفیت، به چند دسته اصلی تقسیم می‌شوند:

1. DDR (Double Data Rate): رم‌های DDR یکی از انواع قدیمی رم هستند که امروزه کمتر در سرورها استفاده می‌شوند.
2. DDR2، DDR3، و DDR4: این نسل‌ها هرکدام در مقایسه با نسل قبلی خود از نظر سرعت و کارایی بهبود یافته‌اند. امروزه بیشتر سرورها از DDR4 استفاده می‌کنند که به دلیل مصرف انرژی کمتر و سرعت بالاتر، کارایی بهتری را ارائه می‌دهد.
3. DDR5: نسل جدید رم که از سرعت و پهنای باند بیشتری نسبت به DDR4 برخوردار است و برای سرورهای پیشرفته‌تر و نیازهای پردازشی بالاتر ایده‌آل است.
4. ECC (Error-Correcting Code) RAM: این نوع رم‌ها برای سرورها بسیار مهم هستند زیرا دارای قابلیت تصحیح خطا می‌باشند. ECC رم‌ها در هنگام وقوع خطاهای جزئی در داده‌ها می‌توانند آن‌ها را شناسایی و اصلاح کنند و بنابراین پایداری سرور را افزایش می‌دهند. این نوع حافظه برای کاربردهای حساس که نیاز به دقت بالای داده‌ها دارند (مانند دیتابیس‌ها) بسیار مناسب است.
5. Registered یا Buffered RAM: این نوع حافظه برای بهبود پایداری سرور در بارهای کاری سنگین طراحی شده است. در این نوع رم، یک رجیستر به میان داده‌های انتقالی و کنترلر حافظه اضافه می‌شود که باعث کاهش بار الکتریکی روی حافظه می‌شود و امکان استفاده از ظرفیت‌های بالاتر رم را فراهم می‌کند.
6. LRDIMM (Load-Reduced DIMM): این نوع رم نیز مانند Registered RAM، به افزایش ظرفیت رم کمک می‌کند اما با استفاده از تکنولوژی کاهش بار (Load-Reducing)، کارایی بالاتری در سرورهای سنگین دارد و برای سرورهایی که به مقدار زیادی حافظه نیاز دارند بسیار کاربردی است.

وظیفه حافظه رم در سرور

حافظه رم سرور به عنوان فضای کاری موقت برای پردازنده عمل می‌کند و داده‌های مربوط به برنامه‌ها و فرآیندهای در حال اجرا را ذخیره می‌کند. هنگامی که یک سرور نیاز دارد تا داده‌ای را سریع پردازش کند، این داده به‌جای اینکه از حافظه دائمی (مانند هارد دیسک) خوانده شود، مستقیماً از رم در دسترس پردازنده قرار می‌گیرد که سرعت پردازش را افزایش می‌دهد.

به‌طور کلی، حافظه رم با ذخیره‌سازی موقت داده‌ها، به سرور کمک می‌کند تا پردازش‌های همزمان و چندوظیفه‌ای را بهتر و سریع‌تر انجام دهد و از این طریق کارایی کلی سرور بهبود می‌یابد.

هارد دیسک یا ذخیره‌سازی (Storage):

هارد سرور اچ پی 146GB 6G SAS 10K HP Server HDD

هارد سرور یکی از اصلی‌ترین اجزای ذخیره‌سازی داده‌ها در سرور است که وظیفه‌ی ذخیره و نگهداری دائمی اطلاعات و فایل‌ها را بر عهده دارد. هارد سرور در واقع به سرور امکان می‌دهد تا داده‌ها و برنامه‌های مختلف را در اختیار کاربران قرار دهد و آن‌ها را به‌طور دائمی ذخیره کند، به طوری که با خاموش یا روشن شدن سرور، اطلاعات همچنان محفوظ بمانند.

وظیفه هارد سرور

هارد سرور وظیفه ذخیره‌سازی و بازیابی داده‌ها را به عهده دارد. زمانی که کاربر یا برنامه‌ای نیاز به دسترسی به داده‌ای خاص دارد، پردازنده این درخواست را به هارد منتقل می‌کند و هارد داده‌ها را در اختیار سیستم می‌گذارد. سرعت و نوع هارد در کارایی سرور و سرعت پاسخگویی آن به درخواست‌ها تاثیر بسزایی دارد. به‌طور کلی، هاردها در سرورها به‌عنوان منبعی برای ذخیره‌سازی دائم داده‌های بزرگ، دیتابیس‌ها، و فایل‌های سیستم‌عامل به کار می‌روند و اهمیت آن‌ها به خصوص در سرورهای با بار کاری بالا مشهود است.

انواع هاردهای سرور

هاردهای سرور از نظر فناوری و ساختار به چند نوع اصلی تقسیم می‌شوند که هر یک برای کاربردهای خاصی مناسب هستند:

1. هارد دیسک‌های مکانیکی (HDD):
   • شرح: این نوع هارد دیسک‌ها از صفحات مغناطیسی چرخان و هدهای خواندن و نوشتن تشکیل شده‌اند. اطلاعات روی این صفحات به‌صورت مغناطیسی ذخیره می‌شود و هدها داده‌ها را می‌خوانند و یا می‌نویسند.
   • کاربرد: HDDها معمولاً دارای ظرفیت بالا و هزینه پایین‌تری نسبت به SSDها هستند و برای ذخیره‌سازی داده‌هایی که به سرعت بسیار بالا نیاز ندارند (مانند فایل‌های آرشیوی) مناسب‌اند. برای دیتابیس‌های بزرگ و سرورهایی که نیاز به فضای ذخیره‌سازی زیاد دارند، انتخابی مقرون‌به‌صرفه هستند.
2. هاردهای حالت جامد (SSD):
   • شرح: این نوع هاردها از حافظه‌های فلش استفاده می‌کنند و فاقد قطعات مکانیکی هستند. به دلیل ساختار الکترونیکی، سرعت دسترسی به داده‌ها در SSD بسیار بالاتر از HDD است. SSDها دارای عمر بیشتری هستند و مصرف انرژی کمتری دارند.
   • کاربرد: مناسب برای سرورهایی که نیاز به سرعت بالا دارند، مانند سرورهای پایگاه داده، سیستم‌های پردازش آنی و برنامه‌هایی که نیاز به ذخیره‌سازی سریع و پایداری بالا دارند. SSDها زمان بارگذاری و پاسخ‌دهی سرور را بهبود می‌بخشند و برای کاربردهای حساس به سرعت ایده‌آل‌اند.
3. هاردهای NVMe (Non-Volatile Memory Express):
   • شرح: این نوع هاردها از فناوری NVMe بهره می‌برند و از طریق درگاه PCIe به سرور متصل می‌شوند که سرعت انتقال داده‌ها را به‌طور چشمگیری افزایش می‌دهد. NVMe‌ها دارای سرعت خواندن و نوشتن بسیار بالاتری نسبت به SSDهای معمولی هستند.
   • کاربرد: مناسب برای سرورهایی با نیازهای پردازشی سنگین و سریع مانند دیتابیس‌های بزرگ، برنامه‌های پردازش داده، و سرورهای مجازی‌سازی. این نوع هاردها برای محیط‌های پردازشی که نیاز به انتقال و ذخیره‌سازی سریع داده دارند، کارایی بالایی ارائه می‌دهند.
4. هاردهای SAS (Serial Attached SCSI):
   • شرح: این هاردها از پروتکل SAS برای اتصال استفاده می‌کنند که نسبت به SATA دارای سرعت بالاتری در خواندن و نوشتن است. هاردهای SAS معمولاً در محیط‌های سروری و دیتاسنترها استفاده می‌شوند و نسبت به SATA پایدارتر و مقاوم‌تر هستند.
   • کاربرد: مناسب برای سرورهایی که نیاز به سرعت و پایداری بالاتری دارند، مانند سرورهای ذخیره‌سازی و پایگاه داده‌های حجیم. این هاردها در دیتاسنترها که نیاز به دسترسی سریع و دائمی به داده‌ها دارند، عملکرد مطلوبی دارند.
5. هاردهای SATA (Serial ATA):
   • شرح: هاردهای SATA از اتصال SATA برای انتقال داده‌ها استفاده می‌کنند و نسبت به SAS و NVMe سرعت کمتری دارند، اما همچنان برای بسیاری از کاربردهای سروری مقرون‌به‌صرفه هستند.
   • کاربرد: مناسب برای ذخیره‌سازی داده‌های بزرگ و حجیم که به سرعت بالا نیاز ندارند. این هاردها معمولاً در سرورهای آرشیوی و یا برنامه‌هایی که هزینه ذخیره‌سازی اهمیت دارد، کاربرد دارند.

هر نوع از هاردهای سرور، مزایا و معایب خاص خود را دارد و بر اساس نیازهای پردازشی و ذخیره‌سازی می‌توان انتخاب کرد. به‌طور کلی:

• HDD برای ذخیره‌سازی با ظرفیت بالا و هزینه کم مناسب است.
• SSD برای سرعت بالاتر در ذخیره‌سازی و کارایی بهتر استفاده می‌شود.
• NVMe برای کارهایی که به پردازش سریع نیاز دارند انتخاب می‌شود.
• SAS برای سرورهای با نیاز به پایداری و دسترسی سریع‌تر انتخاب می‌شود.
• SATA به‌عنوان گزینه‌ای اقتصادی برای ذخیره‌سازی داده‌های کم‌اهمیت‌تر کاربرد دارد.

این انتخاب‌ها کمک می‌کند تا سرور بسته به کاربرد، عملکرد بهینه‌ای داشته باشد و بتواند نیازهای مختلف کاربران و سازمان‌ها را برآورده کند.

منبع تغذیه (Power Supply):

منبع تغذیه (Power Supply) یکی از اجزای حیاتی سرور است که وظیفه تأمین انرژی الکتریکی مورد نیاز برای تمام قطعات سرور را بر عهده دارد. منبع تغذیه جریان الکتریکی را از منبع خارجی دریافت کرده و آن را به ولتاژ و جریان مناسب برای قطعات مختلف سرور تبدیل می‌کند. یک منبع تغذیه باکیفیت و مناسب می‌تواند در بهبود عملکرد و پایداری سرور تأثیر زیادی داشته باشد.

وظیفه منبع تغذیه در سرور

وظیفه اصلی منبع تغذیه تأمین برق پایدار و ایمن برای سرور است. با توجه به اینکه سرورها معمولاً به‌صورت ۲۴ ساعته و بدون وقفه فعالیت می‌کنند، کیفیت و پایداری منبع تغذیه اهمیت ویژه‌ای پیدا می‌کند. اگر منبع تغذیه قادر به تأمین برق کافی نباشد یا دچار نوسانات شدید شود، ممکن است سرور با مشکل مواجه شده و حتی به قطعات داخلی آن آسیب برسد. همچنین، بسیاری از منابع تغذیه سرور به فناوری‌های حفاظتی مانند حفاظت در برابر اضافه ولتاژ و اضافه جریان مجهز هستند تا در صورت بروز مشکل، از آسیب به سرور جلوگیری کنند.

انواع منبع تغذیه سرور

منابع تغذیه سرور بسته به نوع کاربرد و نیازهای مختلف، به انواع مختلفی تقسیم می‌شوند که برخی از آن‌ها عبارتند از:

1. منبع تغذیه تک واحدی (Single Power Supply):
   • شرح: این نوع منبع تغذیه تنها از یک واحد تأمین برق تشکیل شده است و معمولاً در سرورهای خانگی یا سرورهایی با نیاز به برق محدود استفاده می‌شود.
   • کاربرد: برای سرورهای کوچک یا سرورهایی که نیاز به تأمین برق پشتیبان ندارند مناسب است.
2. منبع تغذیه دوگانه (Redundant Power Supply):
   • شرح: این نوع منبع تغذیه دارای دو یا چند واحد تأمین برق است که در صورت خرابی یک واحد، واحد دیگر به‌طور خودکار وارد عمل می‌شود و برق مورد نیاز سرور را تأمین می‌کند.
   • کاربرد: مناسب برای سرورهای حساس و دیتاسنترها که به‌صورت پیوسته و بدون وقفه باید فعال باشند. این نوع منابع تغذیه از خرابی سرور به دلیل مشکلات برق جلوگیری می‌کنند.
3. منبع تغذیه با راندمان بالا (High Efficiency Power Supply):
   • شرح: این نوع منابع تغذیه دارای راندمان بالاتر از ۸۰ درصد هستند و انرژی کمتری را به حرارت تبدیل می‌کنند که باعث کاهش مصرف برق و حرارت تولیدی در سرور می‌شود.
   • کاربرد: مناسب برای سرورهایی که نیاز به مصرف بهینه انرژی دارند، مانند دیتاسنترهایی که به کاهش هزینه‌ها و صرفه‌جویی در انرژی اهمیت می‌دهند.
4. منبع تغذیه ماژولار (Modular Power Supply):
   • شرح: منابع تغذیه ماژولار دارای کابل‌های جداشدنی هستند که امکان استفاده از کابل‌های مورد نیاز و حذف کابل‌های اضافی را فراهم می‌کند.
   • کاربرد: مناسب برای سرورهایی با فضای محدود یا سرورهایی که به مدیریت بهینه کابل‌ها و جریان هوای بهتر نیاز دارند.

اهمیت انتخاب منبع تغذیه مناسب برای سرور

انتخاب منبع تغذیه مناسب برای سرور از اهمیت بالایی برخوردار است. منبع تغذیه باید بتواند توان کافی برای قطعات داخلی سرور را تأمین کند و از نوسانات برق جلوگیری کند. علاوه بر این، داشتن ویژگی‌هایی مانند راندمان بالا، سیستم پشتیبان (رداندنت)، و محافظت در برابر نوسانات می‌تواند پایداری سرور را تضمین کرده و از خرابی‌های احتمالی جلوگیری کند.

جمع‌بندی

منبع تغذیه با تأمین برق پایدار و ایمن برای سرور، نقش حیاتی در عملکرد و پایداری سرور دارد. انتخاب منبع تغذیه مناسب با توجه به نیازهای سرور و کاربردهای آن، از جمله ویژگی‌های راندمان بالا و قابلیت پشتیبانی در صورت خرابی، می‌تواند تأثیر چشمگیری در عملکرد کلی سرور داشته باشد.

پرفروش ترین منبع های تغذیه در ایران:

در بازار ایران، منابع تغذیه سرور (پاور سرور) برند اچ‌پی (HP) به دلیل کیفیت بالا و سازگاری با سرورهای این شرکت، از پرفروش‌ترین‌ها محسوب می‌شوند. مدل‌های پرطرفدار این منابع تغذیه عبارت‌اند از:

1. HP 460W Common Slot Platinum Plus Power Supply: این منبع تغذیه با توان ۴۶۰ وات و بازدهی پلاتینیوم پلاس، برای سرورهای HP ProLiant مناسب است و به دلیل کارایی و مصرف بهینه انرژی، محبوبیت بالایی دارد.
2. HP 750W Common Slot Platinum Plus Power Supply: با توان ۷۵۰ وات و بازدهی پلاتینیوم پلاس، این مدل برای سرورهایی با نیاز به توان بالاتر مناسب بوده و در دیتاسنترها کاربرد گسترده‌ای دارد.
3. HP 1200W Common Slot Platinum Plus Power Supply: این منبع تغذیه با توان ۱۲۰۰ وات و بازدهی پلاتینیوم پلاس، برای سرورهای با بار کاری سنگین طراحی شده و در محیط‌های حرفه‌ای مورد استفاده قرار می‌گیرد.

این منابع تغذیه به دلیل قابلیت اطمینان بالا، بازدهی انرژی مناسب و پشتیبانی از ویژگی‌هایی مانند Hot-Plug که امکان تعویض منبع تغذیه در حین کار سرور را فراهم می‌کند، در بازار ایران محبوبیت یافته‌اند. همچنین، پشتیبانی از استانداردهای حفاظتی و قابلیت نصب سریع بدون نیاز به ابزار، از دیگر ویژگی‌های این پاورها است.

برای انتخاب منبع تغذیه مناسب، توجه به نیازهای سرور، توان مورد نیاز و سازگاری با مدل سرور اهمیت دارد. مشاوره با کارشناسان فنی و بررسی مشخصات فنی هر مدل می‌تواند در انتخاب بهینه کمک کند.

کارت شبکه (Network Interface Card – NIC):

قیمت HP Network Adapter Server NC 382T

کارت شبکه سرور (Server Network Interface Card – NIC) قطعه‌ای سخت‌افزاری است که امکان اتصال سرور به شبکه را فراهم می‌کند. این کارت با تبدیل داده‌های دیجیتال به سیگنال‌های قابل انتقال در شبکه و بالعکس، ارتباط بین سرور و سایر دستگاه‌های شبکه را ممکن می‌سازد.

وظایف کارت شبکه سرور

• تبدیل داده‌ها: کارت شبکه داده‌های دیجیتال را به سیگنال‌های الکتریکی یا نوری تبدیل می‌کند تا در شبکه منتقل شوند و بالعکس.
• کنترل جریان داده: مدیریت ارسال و دریافت داده‌ها و اطمینان از انتقال صحیح آن‌ها.
• آدرس‌دهی: هر کارت شبکه دارای یک آدرس فیزیکی منحصربه‌فرد (MAC Address) است که در شناسایی دستگاه در شبکه نقش دارد.

انواع کارت شبکه سرور

1. بر اساس نوع اتصال:
   • کابلی (Wired): اتصال از طریق کابل‌های اترنت یا فیبر نوری.
   • بی‌سیم (Wireless): اتصال از طریق امواج رادیویی و استانداردهایی مانند Wi-Fi.
2. بر اساس نوع اسلات:
   • PCI و PCIe: برای کامپیوترهای دسکتاپ و سرورها.
   • USB: برای لپ‌تاپ‌ها و دستگاه‌هایی که اسلات داخلی ندارند.
3. بر اساس سرعت انتقال:
   • 10/100 Mbps (Fast Ethernet): برای شبکه‌های کوچک.
   • 1 Gbps (Gigabit Ethernet): برای شبکه‌های متوسط و بزرگ.
   • 10 Gbps و بالاتر: برای دیتاسنترها و کاربردهای با ترافیک بالا.
4. بر اساس کاربرد:
   • کارت شبکه سرور: با قابلیت‌های پیشرفته مانند پشتیبانی از مجازی‌سازی و تحمل خطا.
   • کارت شبکه دسکتاپ: برای استفاده‌های عمومی و خانگی.

پرفروش‌ترین کارت‌های شبکه سرور در ایران

در بازار ایران، کارت‌های شبکه سرور با برندهای مختلفی عرضه می‌شوند. برخی از پرفروش‌ترین مدل‌ها عبارت‌اند از:

1. HP Ethernet 1Gb 4-port 331FLR Adapter: این کارت شبکه با چهار پورت گیگابیتی و پشتیبانی از تکنولوژی‌های پیشرفته، برای سرورهای HP ProLiant مناسب است.
2. HP Ethernet 10Gb 2-port 530SFP Adapter: کارت شبکه با دو پورت 10 گیگابیتی SFP+، مناسب برای سرورهایی با نیاز به پهنای باند بالا.
3. HP Ethernet 10Gb 2-port 560FLR-SFP+ Adapter: این کارت شبکه با دو پورت 10 گیگابیتی SFP+ و فرم فاکتور FLR، برای سرورهای HP طراحی شده است.
4. HP Ethernet 1Gb 2-port 332T Adapter: کارت شبکه با دو پورت گیگابیتی، مناسب برای سرورهای HP و کاربردهای عمومی.

این کارت‌ها به دلیل کیفیت ساخت، پشتیبانی از استانداردهای روز و قیمت مناسب، در بازار ایران محبوبیت یافته‌اند.

مادربرد (Motherboard):

قیمت مادربرد سرور سوپرمایکرو MBD-X10DRL-I

مادربرد سرور (Server Motherboard) یکی از اجزای حیاتی در سرورها است که به‌عنوان ستون فقرات سیستم عمل می‌کند. این قطعه تمامی اجزای سخت‌افزاری سرور، از جمله پردازنده (CPU)، حافظه (RAM)، کارت‌های توسعه و دستگاه‌های ذخیره‌سازی را به یکدیگر متصل می‌کند و امکان ارتباط و هماهنگی بین آن‌ها را فراهم می‌سازد.

وظایف مادربرد سرور

• اتصال و هماهنگی اجزا: مادربرد تمامی قطعات سرور را به هم متصل کرده و ارتباط بین آن‌ها را مدیریت می‌کند.
• تأمین برق: از طریق مدارهای برق‌رسانی، انرژی مورد نیاز هر قطعه را فراهم می‌سازد.
• مدیریت داده‌ها: با استفاده از چیپ‌ست‌ها و باس‌های مختلف، جریان داده‌ها بین اجزا را کنترل می‌کند.
• پشتیبانی از ویژگی‌های مدیریتی: برخی مادربردهای سرور امکاناتی مانند مدیریت از راه دور و نظارت بر سلامت سیستم را ارائه می‌دهند.

انواع مادربرد سرور

مادربردهای سرور بر اساس ویژگی‌ها و کاربردهای مختلف به دسته‌های زیر تقسیم می‌شوند:

1. بر اساس تعداد سوکت پردازنده:
   • تک سوکت (Single Socket): برای سرورهای کوچک و کاربردهای سبک مناسب است.
   • دو سوکت (Dual Socket): برای سرورهای متوسط با نیاز به پردازش بیشتر استفاده می‌شود.
   • چهار سوکت و بیشتر (Quad Socket and Beyond): برای سرورهای پیشرفته و دیتاسنترها با نیاز به پردازش سنگین مناسب است.
2. بر اساس فرم فاکتور:
   • ATX: اندازه استاندارد برای بسیاری از سرورها.
   • E-ATX و XL-ATX: برای سرورهای بزرگ‌تر با امکانات بیشتر.
   • Micro-ATX و Mini-ITX: برای سرورهای کوچک و فشرده.
3. بر اساس نوع حافظه پشتیبانی‌شده:
   • DDR3، DDR4، DDR5: نسل‌های مختلف حافظه با سرعت و کارایی متفاوت.
   • پشتیبانی از ECC (Error-Correcting Code): برای افزایش پایداری و جلوگیری از خطاهای حافظه.
4. بر اساس امکانات اضافی:
   • پشتیبانی از RAID: برای مدیریت بهتر ذخیره‌سازی.
   • پورت‌های شبکه متعدد: برای افزایش پهنای باند و افزونگی.
   • اسلات‌های توسعه PCIe: برای افزودن کارت‌های گرافیک، شبکه و سایر ماژول‌ها.

پرفروش‌ترین مادربردهای سرور در ایران

در بازار ایران، مادربردهای سرور برند اچ‌پی (HP) به دلیل کیفیت بالا و سازگاری با سرورهای این شرکت، از پرفروش‌ترین‌ها محسوب می‌شوند. برخی از مدل‌های پرطرفدار عبارت‌اند از:

1. HP DL380 G9 Motherboard: مناسب برای سرورهای نسل نهم اچ‌پی، با پشتیبانی از دو پردازنده و حافظه DDR4.

   HP DL360 G9 Motherboard: برای سرورهای رکمونت یک یونیتی، با امکانات پیشرفته و پشتیبانی از پردازنده‌های سری Xeon.

   HP DL380 G10 Motherboard: مناسب برای سرورهای نسل دهم اچ‌پی، با بهبودهای امنیتی و کارایی بالاتر.

   HP ML350 G9 Motherboard: برای سرورهای تاور، با قابلیت ارتقاء و پشتیبانی از ظرفیت‌های بالای حافظه.

این مادربردها به دلیل پایداری، کارایی و پشتیبانی از ویژگی‌های مدیریتی پیشرفته، در بین کاربران ایرانی محبوبیت یافته‌اند.

کنترلر RAID:

قیمت رید کنترلر سرور اچ پی P440ar 2GB 749974-B21

کنترلر RAID (Redundant Array of Independent Disks) قطعه‌ای سخت‌افزاری یا نرم‌افزاری است که مدیریت آرایه‌های دیسک‌های سخت را در سرورها بر عهده دارد. این کنترلر با ترکیب چندین هارد دیسک، بهبود کارایی، افزایش ظرفیت ذخیره‌سازی و ارتقای امنیت داده‌ها را فراهم می‌کند.

وظایف کنترلر RAID

• مدیریت آرایه‌های دیسک: کنترلر RAID با ترکیب هارد دیسک‌ها در سطوح مختلف RAID، عملکرد و امنیت داده‌ها را بهبود می‌بخشد.
• افزایش کارایی: با توزیع داده‌ها بین دیسک‌ها، سرعت خواندن و نوشتن اطلاعات افزایش می‌یابد.
• افزایش امنیت داده‌ها: با ایجاد افزونگی (Redundancy)، در صورت خرابی یک یا چند دیسک، داده‌ها قابل بازیابی خواهند بود.

انواع کنترلر RAID

1. RAID نرم‌افزاری (Software RAID):
   • شرح: این نوع RAID توسط سیستم‌عامل مدیریت می‌شود و نیاز به سخت‌افزار خاصی ندارد.
   • مزایا: هزینه کمتر و انعطاف‌پذیری بیشتر.
   • معایب: وابستگی به منابع سیستم و کارایی پایین‌تر نسبت به RAID سخت‌افزاری.
2. RAID سخت‌افزاری (Hardware RAID):
   • شرح: این نوع RAID توسط یک کارت یا ماژول سخت‌افزاری مستقل مدیریت می‌شود.
   • مزایا: کارایی بالاتر، کاهش بار پردازشی روی CPU و امکانات پیشرفته‌تر.
   • معایب: هزینه بالاتر و نیاز به سخت‌افزار اضافی.
3. RAID ترکیبی (Hybrid RAID):
   • شرح: ترکیبی از RAID سخت‌افزاری و نرم‌افزاری است که از مزایای هر دو بهره می‌برد.
   • مزایا: تعادل بین هزینه و کارایی.
   • معایب: پیچیدگی در پیکربندی و مدیریت.

پرفروش‌ترین کنترلرهای RAID در ایران

در بازار ایران، کنترلرهای RAID برند اچ‌پی (HP) به دلیل کیفیت و سازگاری با سرورهای این شرکت، محبوبیت بالایی دارند. برخی از مدل‌های پرفروش عبارت‌اند از:

1. HP Smart Array P440ar Controller:
   • ویژگی‌ها: کنترلر RAID سخت‌افزاری با پشتیبانی از سطوح مختلف RAID و حافظه کش 2 گیگابایتی.
   • کاربرد: مناسب برای سرورهای نسل 9 و 10 اچ‌پی
2. HP Smart Array P408i-a SR Gen10 Controller:
   • ویژگی‌ها: کنترلر RAID با پشتیبانی از SAS 12Gb/s و سطوح RAID متنوع.
   • کاربرد: مناسب برای سرورهای نسل 10 اچ‌پی.
3. HP Smart Array P816i-a SR Gen10 Controller:
   • ویژگی‌ها: کنترلر RAID با پشتیبانی از 16 پورت SAS و سطوح RAID پیشرفته.
   • کاربرد: برای سرورهای با نیاز به تعداد بالای دیسک.

این کنترلرها با ارائه کارایی بالا، امکانات مدیریتی پیشرفته و پشتیبانی از سطوح مختلف RAID، در بین کاربران ایرانی محبوبیت یافته‌اند.

قیمت فن سرور اچ پی 161657-001

کارت گرافیک (GPU):

کارت گرافیک سرور (Server GPU) قطعه‌ای سخت‌افزاری است که به سرورها امکان پردازش‌های گرافیکی و محاسباتی سنگین را می‌دهد. برخلاف کارت‌های گرافیک معمولی که برای بازی یا برنامه‌های گرافیکی سه‌بعدی در رایانه‌های شخصی استفاده می‌شوند، کارت‌های گرافیکی سرور برای ارائه محاسبات موازی با کارایی بالا بهینه شده‌اند. این امر آن‌ها را برای طیف گسترده‌ای از برنامه‌ها که نیاز به پردازش داده‌های حجیم دارند، مانند یادگیری ماشین، هوش مصنوعی، پردازش تصویر و ویدئو، شبیه‌سازی علمی و رمزنگاری ایده‌آل می‌کند.

وظایف کارت گرافیک سرور

• پردازش موازی: کارت‌های گرافیک سرور با هسته‌های پردازشی متعدد، امکان انجام محاسبات موازی را فراهم می‌کنند که برای کاربردهایی مانند یادگیری عمیق و تحلیل داده‌های بزرگ ضروری است.
• افزایش سرعت پردازش: با استفاده از توان بالای پردازشی، زمان انجام وظایف محاسباتی کاهش می‌یابد.
• پشتیبانی از برنامه‌های پیچیده: اجرای نرم‌افزارها و الگوریتم‌های پیچیده که نیاز به توان پردازشی بالایی دارند.

انواع کارت گرافیک سرور

1. کارت‌های گرافیک محاسباتی (Compute GPUs):
   • ویژگی‌ها: متمرکز بر محاسبات عددی و علمی، با توان پردازشی بالا و حافظه زیاد.
   • کاربردها: یادگیری ماشین، هوش مصنوعی، تحلیل داده‌های بزرگ.
   • مثال‌ها: NVIDIA Tesla A100، AMD Instinct MI100.
2. کارت‌های گرافیک رندرینگ (Rendering GPUs):
   • ویژگی‌ها: مناسب برای پردازش‌های گرافیکی و رندرینگ سه‌بعدی.
   • کاربردها: طراحی سه‌بعدی، انیمیشن، رندرینگ ویدئو.
   • مثال‌ها: NVIDIA Quadro RTX 6000، AMD Radeon Pro VII.
3. کارت‌های گرافیک مجازی‌سازی (Virtualization GPUs):
   • ویژگی‌ها: پشتیبانی از چندین ماشین مجازی و کاربران همزمان.
   • کاربردها: VDI (زیرساخت دسکتاپ مجازی)، کلود گیمینگ.
   • مثال‌ها: NVIDIA Tesla M10، AMD Radeon Pro V340.

پرفروش‌ترین کارت‌های گرافیک سرور در ایران

در بازار ایران، کارت‌های گرافیک سرور با برندهای مختلفی عرضه می‌شوند. برخی از پرفروش‌ترین مدل‌ها عبارت‌اند از:

1. NVIDIA Tesla K80:

ویژگی‌ها: حافظه 24 گیگابایت GDDR5، مناسب برای محاسبات علمی و یادگیری ماشین.

1. NVIDIA Quadro RTX 4000:

ویژگی‌ها: حافظه 8 گیگابایت GDDR6، مناسب برای رندرینگ و طراحی سه‌بعدی.

1. AMD FirePro S9150:

ویژگی‌ها: حافظه 16 گیگابایت GDDR5، مناسب برای محاسبات علمی و رندرینگ.

این کارت‌ها به دلیل کیفیت ساخت، پشتیبانی از استانداردهای روز و قیمت مناسب، در بازار ایران محبوبیت یافته‌اند.

فن‌ها و سیستم خنک‌کننده:

قیمت فن سرور اچ پی 777286-001

فن‌ها و سیستم‌های خنک‌کننده در سرورها نقش حیاتی در حفظ دمای مطلوب و عملکرد پایدار دارند. با توجه به تولید حرارت زیاد توسط اجزای داخلی سرور، استفاده از سیستم‌های خنک‌کننده مناسب ضروری است تا از آسیب به قطعات و کاهش کارایی جلوگیری شود.

وظایف فن‌ها و سیستم‌های خنک‌کننده در سرور

• تخلیه حرارت: انتقال گرمای تولیدشده توسط پردازنده، حافظه و سایر اجزا به خارج از کیس سرور.
• جریان هوای مناسب: ایجاد جریان هوای مداوم در داخل کیس برای جلوگیری از تجمع حرارت.
• حفظ دمای مطلوب: اطمینان از اینکه دمای اجزای داخلی در محدوده‌ای ایمن و بهینه باقی می‌ماند.

انواع فن‌ها و سیستم‌های خنک‌کننده

1. فن‌های کیس (Chassis Fans):
   • ویژگی‌ها: در قسمت‌های مختلف کیس نصب می‌شوند و هوای گرم را به بیرون و هوای خنک را به داخل هدایت می‌کنند.
   • کاربرد: حفظ جریان هوای مناسب در داخل کیس سرور.
2. فن‌های پردازنده (CPU Fans):
   • ویژگی‌ها: مستقیماً روی هیت‌سینک پردازنده نصب می‌شوند و گرمای تولیدشده توسط CPU را دفع می‌کنند.
   • کاربرد: جلوگیری از داغ‌شدن بیش از حد پردازنده و حفظ عملکرد بهینه آن.
3. هیت‌سینک‌ها (Heat Sinks):
   • ویژگی‌ها: قطعات فلزی با پره‌های متعدد که گرما را از اجزا جذب و به هوا منتقل می‌کنند.
   • کاربرد: افزایش سطح تماس با هوا برای دفع بهتر حرارت.
4. سیستم‌های خنک‌کننده مایع (Liquid Cooling Systems):
   • ویژگی‌ها: استفاده از مایع خنک‌کننده برای انتقال حرارت از اجزا به رادیاتور.
   • کاربرد: مناسب برای سرورهایی با بار کاری سنگین و تولید حرارت زیاد.

نکات مهم در انتخاب فن‌ها و سیستم‌های خنک‌کننده

• سازگاری با سرور: اطمینان از اینکه فن یا سیستم خنک‌کننده با مدل سرور و اجزای آن سازگار است.
• ظرفیت خنک‌کنندگی: انتخاب فن یا سیستم با توانایی دفع حرارت متناسب با نیاز سرور.
• سطح نویز: توجه به میزان صدای تولیدشده توسط فن‌ها، به‌ویژه در محیط‌های حساس به صدا.
• قابلیت تعویض در حین کار (Hot-Plug): برخی فن‌ها امکان تعویض بدون خاموش‌کردن سرور را دارند که در محیط‌های حیاتی مفید است.

پرفروش‌ترین فن‌ها و سیستم‌های خنک‌کننده در ایران

در بازار ایران، فن‌ها و سیستم‌های خنک‌کننده برند اچ‌پی (HP) به دلیل کیفیت و سازگاری با سرورهای این شرکت، محبوبیت بالایی دارند. برخی از مدل‌های پرفروش عبارت‌اند از:

1. HP Hot-Plug Fan for DL380 G10:

ویژگی‌ها: فن قابل تعویض در حین کار، مناسب برای سرورهای DL380 نسل 10.

1. HP Hot-Plug Fan for DL360 G9:

ویژگی‌ها: فن با عملکرد بالا و قابلیت تعویض در حین کار، مناسب برای سرورهای DL360 نسل 9.

1. HP Hot-Plug Fan for ML350 G10:

ویژگی‌ها: فن با کارایی بالا و قابلیت تعویض در حین کار، مناسب برای سرورهای ML350 نسل 10.

این فن‌ها با ارائه کارایی بالا، امکانات مدیریتی پیشرفته و پشتیبانی از ویژگی‌های Hot-Plug، در بین کاربران ایرانی محبوبیت یافته‌اند.

کیس سرور و رک سرور:

ورک استیشن Workstation – HP Z840

کیس سرور و رک سرور دو جزء اساسی در زیرساخت‌های شبکه و مراکز داده هستند که هر کدام نقش و کاربرد خاص خود را دارند.

کیس سرور

کیس سرور محفظه‌ای است که اجزای داخلی سرور مانند مادربرد، پردازنده، حافظه، هارد دیسک و منبع تغذیه در آن قرار می‌گیرند. این کیس‌ها به دو نوع اصلی تقسیم می‌شوند:

1. کیس‌های تاور (Tower):
   • ویژگی‌ها: شبیه به کیس‌های کامپیوترهای رومیزی، با ابعاد بزرگ‌تر و قابلیت ارتقاء بیشتر.
   • کاربرد: مناسب برای کسب‌وکارهای کوچک یا دفاتر که تعداد کمی سرور دارند و فضای کافی برای قرار دادن آن‌ها موجود است.
2. کیس‌های رک‌مونت (Rackmount):
   • ویژگی‌ها: طراحی شده برای نصب در رک‌های استاندارد، با ارتفاع‌های مختلف (مانند 1U، 2U، 4U).
   • کاربرد: مناسب برای مراکز داده و سازمان‌هایی که نیاز به تعداد زیادی سرور دارند و فضای محدود است.

رک سرور

رک سرور (Server Rack) محفظه‌ای است که برای نگهداری و سازمان‌دهی تجهیزات شبکه مانند سرورها، سوئیچ‌ها، روترها و دستگاه‌های ذخیره‌سازی استفاده می‌شود. رک‌ها به دو نوع اصلی تقسیم می‌شوند:

1. رک‌های ایستاده (Free-Standing Racks):
   • ویژگی‌ها: دارای ارتفاع و عمق بیشتر، مناسب برای نگهداری تعداد زیادی تجهیزات.
   • کاربرد: مناسب برای مراکز داده و اتاق‌های سرور با فضای کافی.
2. رک‌های دیواری (Wall-Mount Racks):
   • ویژگی‌ها: نصب‌شده بر روی دیوار، با ابعاد کوچکتر.
   • کاربرد: مناسب برای دفاتر کوچک یا فضاهایی که محدودیت فضا دارند.

تفاوت‌ها و نکات انتخاب

• فضا: اگر فضای محدودی دارید، استفاده از رک‌های دیواری یا کیس‌های تاور مناسب است. در مقابل، برای مراکز داده با تعداد زیادی سرور، رک‌های ایستاده و کیس‌های رک‌مونت توصیه می‌شوند.
• مدیریت کابل‌ها: رک‌ها امکان مدیریت بهتر کابل‌ها و دسترسی آسان‌تر به تجهیزات را فراهم می‌کنند.
• خنک‌سازی: رک‌ها با طراحی مناسب، جریان هوای بهتری برای خنک‌سازی تجهیزات فراهم می‌کنند.
• امنیت: رک‌ها با درب‌های قفل‌شونده، امنیت فیزیکی تجهیزات را افزایش می‌دهند.

در نهایت، انتخاب بین کیس سرور و رک سرور بستگی به نیازها، فضای موجود و مقیاس کسب‌وکار شما دارد.

بهترین برندهای رک سرور در ایران

در بازار ایران، برندهای متعددی در زمینه تولید و عرضه رک‌ها و کیس‌های سرور فعالیت می‌کنند. انتخاب برند مناسب با توجه به کیفیت، قابلیت‌ها و نیازهای سازمانی اهمیت بالایی دارد. در ادامه، برخی از بهترین برندهای رک و کیس سرور موجود در ایران معرفی می‌شوند:

برندهای برتر رک سرور در ایران

1. پایا سیستم (Paya System):
   • ویژگی‌ها: یکی از قدیمی‌ترین و معتبرترین تولیدکنندگان رک در ایران، با تنوع بالای محصولات و کیفیت ساخت مناسب.
   • محصولات: رک‌های دیواری و ایستاده در ابعاد و اندازه‌های مختلف.
2. اچ پی آسیا (HP Asia):
   • ویژگی‌ها: تولیدکننده رک‌های با کیفیت بالا و مطابق با استانداردهای جهانی.
   • محصولات: رک‌های دیواری و ایستاده با طراحی مدرن و امکانات متنوع.
3. آماد سیستم (Amad System):
   • ویژگی‌ها: برندی ایرانی با تمرکز بر طراحی‌های نوآورانه و کیفیت ساخت بالا.
   • محصولات: انواع رک‌های الکترونیکی و مخابراتی با قابلیت‌های متنوع.

برندهای برتر کیس سرور در ایران

1. سوپرمیکرو (Supermicro):
   • ویژگی‌ها: برندی بین‌المللی با حضور در بازار ایران، معروف به کیفیت بالا و پشتیبانی از تکنولوژی‌های روز.
   • محصولات: انواع کیس‌های رکمونت و تاور با قابلیت‌های متنوع.
2. سیلوراستون (SilverStone):
   • ویژگی‌ها: تولیدکننده کیس‌های با طراحی مدرن و کارایی بالا، مناسب برای سرورهای کوچک و متوسط.
   • محصولات: کیس‌های رکمونت و تاور با امکانات خنک‌کنندگی پیشرفته.
3. گرین (Green):
   • ویژگی‌ها: برند ایرانی با سابقه درخشان در تولید کیس‌های با کیفیت و قیمت مناسب.
   • محصولات: انواع کیس‌های سرور با طراحی مناسب و امکانات متنوع.

انتخاب برند مناسب باید بر اساس نیازهای خاص سازمان، بودجه و ویژگی‌های فنی مورد نظر انجام شود. همچنین، توجه به خدمات پس از فروش و گارانتی محصولات نیز از اهمیت بالایی برخوردار است.

در نهایت، انتخاب و تهیه تجهیزات مناسب برای سرور، شامل مادربرد، کارت شبکه، کنترلر RAID، سیستم‌های خنک‌کننده، کیس و رک، از اهمیت بالایی برخوردار است، زیرا هر یک از این اجزا در عملکرد و پایداری سرور نقش کلیدی دارند. برای دستیابی به کیفیت و کارایی مطلوب، برندهای معتبر مانند اچ‌پی (HP)، که به‌خوبی نیازهای حرفه‌ای و سازمانی را پاسخ می‌دهند، گزینه‌های بسیار مناسبی هستند. در این راستا، شرکت HPASIM به‌عنوان یکی از فروشندگان برجسته تجهیزات سرورهای اچ‌پی، با ارائه محصولات متنوع از جمله رک‌های استاندارد، فن‌ها و سیستم‌های خنک‌کننده پیشرفته، کارت‌های شبکه پرسرعت و کنترلرهای RAID، به سازمان‌ها کمک می‌کند تا زیرساختی امن، پایدار و پرقدرت داشته باشند. HPASIM با ارائه تجهیزات اصلی اچ‌پی و مشاوره حرفه‌ای در انتخاب محصولات، به کسب‌وکارها این امکان را می‌دهد تا با اطمینان کامل سرورهایی با قابلیت اطمینان بالا و کارایی بهینه راه‌اندازی کنند. تجهیزات ارائه شده توسط HPASIM، به‌ویژه برای سازمان‌هایی که به دنبال راهکارهای حرفه‌ای و مدیریت پیشرفته داده‌ها هستند، انتخابی مناسب محسوب می‌شود. سرمایه‌گذاری در تجهیزات سرور باکیفیت و پشتیبانی از برندهای معتبر از طریق شرکت HPASIM، به معنای بهبود کارایی و کاهش هزینه‌های مرتبط با خرابی‌های احتمالی است و به افزایش دوام و کیفیت خدمات سازمانی کمک شایانی می‌کند.